De klus is plat, Giri plaatst zich voor het Kandidatentoernooi 2016. We kunnen de serie met een goed gevoel afsluiten, al is het natuurlijk nog niet voor 100 procent zeker, maar wel voor ruim 99 procent. Het tweede ratingticket kan hem niet meer ontgaan en wie weet kwalificeert hij zich zelfs nog eerder via een finaleplek in de World Cup.
Giri speelt na drie ronden (met zes partijen die voor de rating worden verwerkt) eloneutraal in Bakoe. Maar Grischuk, uitgeschakeld in de derde ronde door Eljanov die in Bakoe een Caruanaatje (7 uit 7, hij staat nu op 6 uit 6), aan het doen lijkt, haakt af met heel veel ratingverlies.
In St. Louis leek Grischuk de ratingstrijd nog vol te kunnen houden met overwinningen op Carlsen, Anand en Caruana. Maar in Azerbeidzjan was de vorm zoek.
Virtueel is Kramnik nu zelfs Giri´s grootste concurrent voor het tweede ratingticket, maar de kloof is onoverbrugbaar. Kramnik kan zijn rating in Bakoe niet verder opkrikken, in de derde ronde werd hij zaterdag uitgeschakeld door Andreikin.
Met de kennis van nu lijkt de zekere kwalificatie van Giri vanzelfsprekend, maar dat was het in enkele maanden geleden zeker nog niet.
Ratingklassement
Hierbij een overzicht van het ratingklassement sinds januari 2015. Ik volsta met de eerste drie per maand, zonder gemiddelden, waarbij spelers die zich al op een andere manier hebben geplaatst buiten beschouwing zijn gelaten.
- Januari: 1. Grischuk, 2. Topalov, 3. Aronian.
- Februari: 1. Grischuk, 2. Topalov, 3. Giri.
- Maart: 1. Grischuk, 2. Topalov, 3. Giri.
- April: 1. Grischuk, 2. Topalov, 3. Giri.
- Mei: 1. Topalov 2. Grischuk, 3. Giri.
- Juni: 1. Topalov 2. Grischuk, 3. Giri.
- Juli: 1. Topalov 2. Grischuk, 3. Giri.
- Augustus: 1. Topalov 2. Grischuk, 3. Giri.
- September: 1. Topalov 2. Giri, 3. Grischuk.
- Oktober: 1. Topalov 2. Giri, 3. Grischuk (nog niet officieel)
- November: 1. Topalov 2. Giri, 3. Kramnik of Grischuk (virtueel)
- December: 1. Topalov 2. Giri (virtueel).
Het kantelmoment heeft dus in augustus plaatsgevonden, toen Giri en Grischuk stuivertje wisselden. Ze leken nek-aan-nek te gaan, maar dat beeld was bedrieglijk door de hogere rating van Giri die er feitelijk veel beter voor stond dan het tussenklassement deed vermoeden. In de methodiek van de Duitser Bennedik vond het kantelmoment al eerder plaats, ook al stond Grischuk in het tussenklassement toen nog boven Giri!
Verantwoording
De titel van de serie suggereert dat Giri een geheime agenda heeft en dat ik hierin inzage heb. Of het eerste waar is, weet ik niet, het tweede is natuurlijk niet waar. ‘Geheime agenda’ doelt primair op Giri’s kansen op plaatsing voor het Kandidatentoernooi via de ratingroute, een proces dat makkelijk aan onze aandacht had kunnen ontsnappen. ‘Geheime agenda’ is ook een trucje om de lezer een best wel ingewikkeld verhaal in te trekken. Dat is boven verwachting gelukt. De serie behoort volgens onze webstats tot de meest gelezen artikelen op de clubsite van HSG ooit!
Het project was in het begin puur bedoeld voor persoonlijk gebruik. Af en toe schrijf ik in de krant over het mondiale topschaak. Nadat Giri in september 2014 doordrong tot de toptien van de wereld, maakte ik met de sportredactie de afspraak dat ik hem zou gaan volgen, met als invalshoek twee vragen:
- of hij zich op dit hoge niveau zou kunnen handhaven, en of
- hij wellicht ook een rol zou kunnen gaan spelen in de strijd om het wereldkampioenschap.
In dat kader wees ik begin 2015 al op zijn kansen voor een kandidatenticket via de ratingroute, terwijl plaatsing via de FIDE Grand Prix al snel uitgesloten was.
Wachtkamer
Later beschreef ik de curieuze lentedip van Giri, hij maakte een periode door waarbij hij meer dan 25 partijen achter elkaar geen overwinning wist te boeken. Dit kostte hem ratingpunten en bijna zijn toptiennotering. Streng verwees ik hem in een kort zinnetje in de krant naar de wachtkamer voor het Kandidatentoernooi. Giri forceerde echter meteen de deur en voegde zich overtuigend weer bij de kanshebbers voor een ratingticket.
Voor mij aanleiding om me uitputtend in de materie te verdiepen. Over zo’n klassement van gemiddelde maandelo’s valt in het begin van het jaar nog niet veel zinnigs op te merken, maar halverwege de rit wordt het steeds concreter.
In de krant was nooit meer ruimte voor een bijzin als het om de beschrijving van Giri’s kansen ging. Om verantwoord zoiets te kunnen schrijven, moest ik toch het ingewikkelde plaatsingssysteem helemaal doorgronden. In de periode van tweespalt in de schaakwereld was ik – vermoedelijk met mij heel veel anderen – mijn interesse in het WK-gebeuren volledig kwijtgeraakt. Dus hoe het momenteel precies is geregeld, ik had geen idee.
Vervolgens vroeg ik me af of ik de opgedane kennis niet ook moest opschrijven en delen. Als podium koos ik low profile de HSG-website, dan hebben we ook nog wat content op de website in de clubschaakkomkommertijd, redeneerde ik.
De verhalen trokken aandacht op schaaksite.nl en utrechtschaak.nl, de belangrijkste Nederlandse schaakplatforms en genereerden zodoende extra traffic naar onze website. Een leuke bijvangst. Belangrijker is de herwonnen aandacht voor de (kwalificatie)strijd om het wereldkampioenschap, die hieruit kan worden afgeleid. Met in theorie ook weer een Nederlandse kanshebber, 25 jaar na de grote successen van Jan Timman.
Kandidatentoernooi
De volgende spelers hebben zich nu geplaatst voor het Kandidatentoernooi:
- Anand – verliezend WK-finalist.
- Caruana – winnaar FIDE Grand Prix
- Nakamura – nr. 2 FIDE Grand Prix
- Topalov – eerste ratingticket
- Giri – tweede ratingticket
- Finalist World Cup
- Finalist World Cup
- Nominatie
Bij Topalov en Giri past formeel een voorbehoud, maar ik durf het wel aan.
Topalov heeft in een interview aangegeven te twijfelen over deelname aan het Kandidatentoernooi. In dat geval zijn Jakovenko en Kramnik/Grischuk kansrijke reserves.
Hoe dan ook, het belooft een mooi veld te worden. De datum van het Kandidatentoernooi is al bekend: 8 tot 29 maart 2016, de locatie nog niet. (In de oorspronkelijke tekst stond hier abusievelijk dat er in , Siberië, Rusland gespeeld zal worden. Toewijzing door de FIDE moet echter nog plaatsvinden).
Hopelijk heeft deze serie bijgedragen aan een beter inzicht in en hogere betrokkenheid bij de strijd om het wereldkampioenschap.
Beoordeling
Tijd voor een afrondende beoordeling van de manier waarop het nu geregeld is.
Voor transparantie geeft ik de FIDE een dikke voldoende.
Minpunten zijn in mijn ogen:
- Privilege verliezend WK-finalist met automatische plaatsing voor het volgende Kandidatentoernooi. Hoeft voor mij niet.
- Nominatie/aanwijsplek. Het gezelschap is hiervoor te klein. Sponsorbelangen mogen hier geen rol spelen. Met sponsorplekken in de World Cup heb ik totaal geen moeite, met aanwijsplekken door de FIDE-president wel. Hiervoor zou een commissie met een topspelersvertegenwoordiging in het leven kunnen worden geroepen.
Moet de huidige opzet zo blijven?
Carlsen heeft onlangs in een brief aangegeven voorstander te zijn van een WK-strijd die wordt uitgevochten in een toernooi dat vergelijkbaar is met de World Cup zoals die nu in Bakoe wordt verspeeld.
Grand Chess Tour
De wereldkampioen overtuigt (mij) nog niet. Mijn voorkeur gaat uit naar het huidige systeem met wat aanpassingen, om te beginnen de aanpak van de gesignaleerde minpunten. Naast de FIDE Grand Prix kennen we nu ook een soort Grand Prix van de toptoernooien Norway Chess, Sinquefield Cup en London Chess Classic. Deze Grand Chess Tour speelt geen directe rol in de WK-cyclus, maar verdient dat misschien wel. Zou ook een welkome betere geografische spreiding van sponsors betekenen. Of dit haalbaar is, weet ik niet.
Ik kom, alles overwegend, tot de volgende kwalificatieregels voor het Kandidatentoernooi.
- Finalist World Cup
- Finalist World Cup
- Winnaar FIDE Grand Prix
- Nr. 2 FIDE Grand Prix
- Hoogste gemiddelde rating
- Op een na hoogste gemiddelde rating
- Hoogst geëindigde speler Grand Chess Tour
- Op een na hoogst geëindigde speler in Grand Chess Tour
Hiermee vervallen het ticket van de verliezend WK-finalist en de aanwijsplek.
Weeffout
Als de Grand Chess Tour een rol gaat spelen in de WK-cyclus, dient wel een weeffout in de tiebreakregels verwijderd te worden.
Nemen we Carlsen en Giri als voorbeeld dat staat volgens de normale telling na twee toernooien Giri op 10,5 uit 18 en de wereldkampioen op 8,5 uit 18. In een normaal tussenklassement zou Giri natuurlijk boven Carlsen staan, maar volgens de punten van de Grand Chess Tour is het andersom!
In St. Louis eindigden vier spelers, onder wie Carlsen en Giri, op de gedeelde tweede plaats. De tiebreakregel beloont het aantal gewonnen partijen. Dat pakte goed uit voor Carlsen die zo 10 punten verdiende en slecht voor Giri die ongeslagen bleef en met slechts 6 punten werd beloond (of gestraft?). Dat verschil is veel te groot.
Een tiebreak moet dienen als finetuning van het klassement. Dat je ter bevordering van ‘aanvallend voetbal’ de voorkeur geeft aan het aantal gewonnen partijen is plausibel. Maar in dit geval schiet de regel zijn doel voorbij. Dat is geen finetuning meer maar een logisch klassement helemaal overhoop halen. Kijk het tussenklassement van de grandchesstour er maar op na!
Wim van der Wijk
NL 
EN
Met dank aan leden van het forum Utrechtschaak heb ik de tekst van deel 5 van de serie aangepast wat de speellocatie van het Kandidatentoernooi betreft. Toewijzing heeft nog niet plaatsgevonden, zo blijkt uit een mededeling op de website van de FIDE van 7 september j.l.
Ik kan niet meer achterhalen op grond waarvan ik gemeend heb te moeten schrijven dat er gespeeld wordt in Siberië, Rusland. ‘Iets’ moet mij op het verkeerde been hebben gezet, maar hernieuwd bronnenonderzoek helpt mij op dit punt niet verder. Wat ik zaterdag in de slotaflevering schreef, is een herhaling van een eerder in de serie gemaakte fout die – voor zover bekend – niet is opgemerkt. Er zijn wel bronnen (o.a. Wikipedia) die ondertussen melden dat er Amerikaanse interesse voor het toernooi is. Dit zou ook een nieuw licht kunnen werpen op de keuze van de achtste deelnemer, de aanwijsplek. Wat ik eerder schreef over de waarschijnlijkheid van een Russische deelnemer, is dus ook onjuist, of in ieder geval voorbarig.
Gelijktijdig heb ik de uitschakeling gisteren van Kramnik in de World Cup in de tekst verwerkt.