Het raadsel van J.A.C.K. Turfrijer

Herman van Engen reconstrueert de zoektocht van Michel Koppe naar het gezicht van een schaker Turfrijer die in 1939-40 lid was van het Hilversums(ch) Schaakgenootschap. Na een mailtje kwam de zaak in een stroomversnelling en werd het raadsel opgelost!

Eind mei kregen wij via info@hsghilversum.nl het volgende verzoek binnen.

,,Geachte dames, heren,
Om maar met de deur in huis te vallen: mijn naam is Michel Koppe en mijn hobby is genealogie. Gedurende de afgelopen jaren heb ik mij voornamelijk bezig gehouden met onderzoek naar de familie Turfrijer uit Amsterdam en Den Haag.  Hierbij ben ik herhaaldelijk gestuit op krantenknipsels met schaakuitslagen uit eind jaren dertig van de vorige eeuw waarin dus ook een Turfrijer wordt genoemd. Omdat men hier geen voorletters gebruikt is het voor mij erg moeilijk om deze persoon te plaatsen. Het is vrijwel zeker dat hij of zij destijds voor het Hilversumsch Schaakgenootschap heeft gespeeld.
Zou u mij kunnen helpen aan de volledige naam van deze persoon? Wellicht kunt u ook zijn of haar geboortedatum in uw archief vinden. Voor uw informatie, de familie Turfrijer is gedurende de Duitse bezetting van ’40-’45 vrijwel in z’n geheel uitgemoord. Er zouden dus geen issues moeten zijn in verband met de privacy wetgeving. Mocht u het desondanks moeilijk vinden om deze informatie te delen, neem dan even contact met mij op. Ik licht graag mijn verzoek verder toe. Eventuele kosten verbonden aan het zoeken in de papieren zullen uiteraard onmiddellijk door mij worden voldaan. 

Tot slot  een van de bovengenoemde krantenknipsels. Deze komt uit De Gooi en Eemlander van 7 maart 1940.

 

Ik hoop dat u mij kunt en wilt helpen. Mocht u verder nog informatie nodig hebben, aarzel dan niet om contact op te nemen.Met vriendelijke groet,
Michel Koppe

Henk Cornelissen stuurde dit bericht door naar Wim van der Wijk en mij. Wim had al snel iets ontdekt, zoals blijkt uit zijn mail naar mij.
Dag Herman,
Ik heb ons standaardwerk er maar even bij gepakt: Turfrijer komt summier voor in het hoofdstuk over Schaken in de oorlogstijd in Mat in de Mediastad. Uiteraard ook in de digitale versie van het boek, www.matindemediastad.nl (hoofdstuk 14).

Wellicht heb jij nog meer informatie op basis van de archieven van Adri Plomp? Zou jij Koppe willen antwoorden, met een verwijzing naar het digitale Hoofdstuk? Ik denk dat hij al heel blij zal zijn met de vier voorletters die daar staan.
Overigens dacht Adri dat Turfrijer, die mogelijk slechts een jaar lid van HSG was, de oorlog wel zou kunnen hebben overleefd.
Groet, Wim

De mails van Henk en Wim waren mij aanvankelijk ontgaan. Toen ik ze alsnog ontdekte kon ik niet veel meer doen dan een citaat toesturen uit Mat in de Mediastad.

Geachte heer Koppe,
Uw mail was mij ontgaan, vandaar een wat late reactie. Hieronder vind u de tekst uit ons jubileumboek Mat in de Mediastad. Ik kan daar op dit moment slechts aan toevoegen dat de heer Turfrijer niet voorkomt op de ledenlijst van HSG op 1 oktober 1942. Ik verwacht niet dat ik nog meer te weten kom, maar mocht dat wel zo zijn, dan laat ik het weten.

Groeten, Herman van Engen

Citaat uit Mat in de Mediastad:

J.A.C.K. Turfrijer. Hij is in 1939 lid geworden, speelde de winterwedstrijd 1939/40 uit, maar niet de hergroepering. Hij woonde niet (officieel) in Hilversum. Hij komt niet voor in het ‘Joods Monument’ en daarmee is het vrijwel zeker, dat hij de oorlog overleefd heeft.

Later op de avond vond ik in een database op internet een Jack Turfrijer, die in Engeland was geboren en in California in 2008 overleden. Hij was de zoon van een Nederlandse vader en een Engelse moeder.

Toen ik dit meldde aan Michel Koppe kreeg ik van hem een bevestiging:

Beste Herman,

Dit is inderdaad de bewuste Jack. Geboren 20 december 1919 in St. Luke, Londen, Engeland uit een Britse moeder (Bessie Salomons) en een Nederlandse vader (Marcus). Zij woonden in Amsterdam Oost. Hij en twee oudere broers (hij was de 4de van 10 kinderen) hebben de oorlog overleefd. Na de oorlog is hij geëmigreerd naar de Verenigde Staten. Hij heeft daar zijn naam laten veranderen naar Jack Turner. In 2008 is hij in Californië overleden. 
Hij is de enige Turfrijer die deze voornaam heeft. Meerdere voornamen is in deze cultuur ongebruikelijk, tenzij het een patroniem betreft. J.A.C.K. Turfrijer moet daarom wel Jack Turfrijer zijn.

Met vriendelijke groet,
Michel

Hiermee is het verhaal min of meer rond. Jack Turfrijer speelde de eerste helft van 1940 bij HSG in de competitie mee. Hij is dan 21 jaar oud. Als de oorlog uitbreekt is hij blijkbaar weer snel vertrokken. Dat lijkt erg verstandig. Een brandende vraag is hoe hij erin geslaagd is de oorlog te overleven. Een andere vraag is hoe het Adri Plomp lukte zijn naam te achterhalen. Zoals ik in Mat in de Mediastad heb vermeld kwamen de namen Bamberger, Zilverberg, Stern en Turfrijer uit een brief, die Adri mij stuurde in 2011. Het volgende zinnetje had ik weggelaten:

,,In 1939 speelde ook een zekere Kila mee, misschien ook een jood. In het kasboek komt hij niet voor, vreemd. Ik heb in het Streekarchief niet naar hem gezocht.”

Een van de bronnen van Adri Plomp is dus waarschijnlijk het kasboek uit 1940! Een van de bronnen van Michel Koppe is het archief van De Gooi en Eemlamder! Dankzij hun naspeuringen kennen wij nu dit verhaal!

Herman van Engen