Doorgaan op de ingeslagen weg: dus wéér een dameoffer
De tijdnoodfase van mijn partij tegen Dimitri van Leent (Amersfoort – HSG: 3-5, zie verslag van Herman elders op de site) begon met een vrij chaotische stelling. Het zou nog veel gekker worden.
Wit is inmiddels all-in gegaan, heeft al wat scheepjes achter zich verbrand. Zwart staat twee pionnen voor, de witte pion d4 hangt. Zwart wint als hij de aanval afslaat, maar eenvoudig is het zeker niet. Met zijn laatste zet Td8-d6 dekt zwart zijn pion e6. Dat is geen gelukkige keuze.
Beide spelers hebben nog een paar minuten op de klok voor hun laatste zeven zetten voor de tijdcontrole. We zien in het vervolg enkele leuke en wellicht leerzame variaties op het thema penning. Wit profiteert nu meteen al van de matdreiging op b7, zwart zal de lange witte diagonaal immers gesloten moeten houden. Vanuit de diagramstelling hierboven:
1. Pc4!
Dit kwam waarschijnlijk als een onaangename verrassing voor zwart. Het antwoord was voor mij ook een verrassing:
1. …, Tg-d8?
Waarmee zwart berust in kwaliteitsverlies. Ook na 1. …, Tc6 verliest zwart de kwaliteit na 2. Pe5 Lxe5 3. Pd7+ Kc8 4 Pxe5 met een bonusvork.
Overigens zitten beide spelers in deze fase op dezelfde manier in de wedstrijd. Beiden spelen op overleven (de klok), en beiden spelen op winst. Zwart omdat hij twee pionnen voor staat, wit omdat hij twee pionnen achter staat. De stelling vraagt om koele calculatie, maar dat is de heethoofden onder deze omstandigheden uiteraard niet gegund. De witte aanval speelt natuurlijk wel makkelijker dan de zwarte verdediging.
2, Pb7!?
Leve de chaos! Op dit veld wil wit natuurlijk graag met de Dame mat geven, dus het ligt niet voor de hand hier een Paard te parkeren. Maar zwart kan Pc4 nog steeds niet slaan, wegens Pb7xTd8/Td6 met aanval op de zwarte Dame, gelijktijdig is de matdreiging op b7 weer actueel. Volgens de computer is 2. Pxd6 Txd6 toch sterker, bijvoorbeeld 3. Pb7 Tc6? 4. Pd8, om achter de vijandelijke linies nog een vorkje mee te prikken. In de partij volgt
2. …, Td6-d7 3. Pxd8 Txd8. Wit heeft de kwaliteit veroverd maar zwart heeft twee pluspionnen.
Hoe nu verder? Het gaat om penningen, in het vorige diagram al te zien aan witte paarden op c4 en c5 die veilig zijn op door zwarte pionnen gecontroleerde velden. Er blijkt nóg een door zwart gedekt veld beschikbaar te zijn voor een wit stuk! Zie hoe wit profiteert van de ongedekte positie van Df7.
4.Tb-e3! Met aanval op pion e6. Paard c4 is nog steeds onaantastbaar. Zwart antwoordt 4. …, Pc8, in de hoop zijn verdediging op orde te krijgen. Veel witspelers zouden hier, zeker in tijdnood, nu pion e6 geslagen hebben, maar er is een sterkere voortzetting….
5. Pe5! Een rustige positionele zet na het tactisch geweld dat hieraan vooraf is gegaan. Wit dwingt ruil van Lg7 af, pion e6 heeft geen prioriteit, blijft immers zwak. 5. …, Lxe5 6. Txe5 Te8. Zwart breekt, na alle mokerslagen. Er volgt nog een krachtzet van wit, om de lange diagonaal te openen, thematisch op de penning gespeeld.
7. c4 Pd6  7. …, c6 8. c5 is ook geen pretje voor zwart. 8. cxd5 exd5 9 Txe8 Pxe8
Leidt tot het laatste diagram waarop zwarts Paard en Dame overbelast zijn om de onderste rij en het mat op b7 te dekken.
10 Dxd5!
Ik zei het al in mijn vorige bijdrage (‘Twee PM-gesprekken’): ik moet doorgaan op de ingeslagen weg! Ik besluit mijn eerste partij van 2016 dus met een dameoffer, net als ik tot twee keer toe deed in mijn laatste partij van 2015 tegen Paul Mars. De inspiratie die ik hieruit opdeed, is dus nog niet uitgewerkt, bedankt Paul!
Zwart gaf op.
De dame kan natuurlijk niet genomen worden wegens 10. …, Dxd5 11 Txe8 met mat.
Een schaakje biedt ook geen oplossing: 10. …, Dg6+ 11. Ka2 Pd6 12. Te6! En wit wint, bv 12. …, Dc2 (hopend op eeuwig schaak na 13 Txd6?, maar….) 13. Db7+ Pxb7 14. Te8+ met mat.
Wim van der Wijk
NL 
EN